Ukrayna savunma güçleri, Kırım’daki Yevpatoria RT-70 radyo teleskobuna yönelik bir dron saldırısı gerçekleştirdi. Bu saldırının amacı, Rusya’nın teleskobu askeri iletişim ve keşif için kullanmasını engellemekti.
Space.com’un haberine göre, Ukrayna’nın bu adımı, Rusya’nın teleskobu son dönemde askeri amaçlarla kullanmaya başlamasına karşı bir önlem olarak değerlendiriliyor. Bilgiler, Rusya’nın teleskobu, Ukrayna topraklarına yönelik saldırılara yönelik destek sağlamak için değiştirdiğini gösteriyor.
Sovyetler Birliği’nden kalan miras
RT-70 teleskobu, Sovyetler Birliği döneminin en önemli yapılarından biriydi. 70 metre çapındaki bu dev yapı, ilk olarak 1970’lerde derin uzay görevleri için iletişim kurmak amacıyla inşa edildi. O dönemde, teleskop Venüs ve Mars’ı incelemek için kullanılırken, aynı zamanda Dünya dışı uygarlıklara mesaj göndermek amacıyla da aktif olarak kullanılıyordu. RT-70, bu özellikleri sayesinde SETI (Dünya Dışı Yaşam Kanıtı Arayışı) projelerinde yer aldı ve birçok önemli deneyde kullanıldı.
Yevpatoria RT-70, sadece askeri ve bilimsel amaçlar için değil, uzay araştırmalarına katkı sağlayan büyük bir cihaz olarak tarih da sahnesine çıktı. Teleskop, 1999-2003 yılları arasında iki kez Cosmic Call projesi kapsamında yıldızlara mesajlar gönderdi. 2001’de, Rus gençlerinden oluşan bir grup, “Teen Age Message” adlı bir sinyal ile Güneş benzeri altı yıldıza doğru radyo yayını gönderdi. 2008 yılında ise teleskop, Gliese 581c adlı süper-Dünya ötegezegenine “A Message from Earth” (Dünya’dan Bir Mesaj) adlı yüksek güçlü bir sinyal iletti. Bu mesajda, halkın seçtiği 501 görsel, metin ve şarkılar yer alıyordu.
Teleskop ayrıca, Sovyetler Birliği’nin uzay görevlerinde de kritik bir rol üstlendi. Venüs ve Mars’a yönelik Venera, Vega ve Phobos görevlerinde önemli bir görevi vardı ve sonrasında Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express ve Rosetta görevlerine de destek verdi.
RT-70, 2014 yılında Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesinin ardından Rusya’nın kontrolüne geçti. Bu tarihten sonra, teleskobun GLONASS adlı uydu navigasyon sistemine katkı sağlamak amacıyla kullanıldığı bildirildi. GLONASS, GPS’e benzer şekilde konumlama hizmeti sunuyor ve Rusya için büyük bir stratejik öneme sahip. Ancak, Ukrayna toprakları üzerindeki askeri harekatlar ve değişen işgal koşulları, teleskobun sadece bilimsel değil, aynı zamanda askeri bir araç olarak da kullanılmasını gündeme getirdi.
Ukrayna’nın bilimsel altyapısına yönelik tehdit
Rusya’nın 2022’de başlayan Ukrayna işgali, ülkenin bilimsel altyapısına büyük zarar verdi. Nature Astronomy dergisinde yayımlanan bir rapora göre, birçok astronomi gözlemevi ağır hasar aldı ve birçok ekipman yok oldu. Ukrayna’daki kamuya ait araştırma altyapısının yeniden inşa edilebilmesi için ise 1,26 milyar dolar gibi büyük bir kaynağa ihtiyaç duyulacağı belirtildi. Bu durum, Ukrayna’nın bilimsel gelişimini olumsuz etkileyen bir tehdit oluşturuyor.
UNESCO tarafından yayımlanan 2024 tarihli bir raporda da, Ukrayna’daki araştırma altyapısının eski haline getirilmesi için gereken kaynak miktarının vurgulandığı ifade ediliyor.
